WARTO ZOBACZYĆ...

Niegdyś znajdował się tu budynek dworski, browar i gorzelnia, przy rynku stała żydowska szkoła i synagoga. W dzielnicy Marki zachował się zabytkowy kirkut, odnowiony w 1991 r. dzięki fundacji Leo Gatterera z Frankfurtu nad Menem. Z dawnego zespołu dworskiego pozostał okazały park, gdzie wśród pięknej grupy starodrzewia zobaczyć można pawilon, wybudowany przed wojną w stylu angielskiego "cottage" przez ostatniego właściciela Henryka Piotra Krasińskiego. W 1969 roku zakończył żywot jeden z najstarszych budynków mieszkalnych Mszany, wybudowany - jak wskazywała data na tragarzu - w 1583 r.
Jednym z ciekawszych zabytków w Mszanie Dolnej jest XVI-wieczny obraz przedstawiający Zaśnięcie Matki Boskiej w ołtarzu głównym kościoła św. Michała Archanioła (kościół w stylu tzw. gotyku nadwiślańskiego powstał w latach 1891-1901 wg proj. W. Wdowińskiego). Przy wejściu do kościoła stoi kamienna kropielnica z 1668 r. 
Jeden z ładniejszych zabytków drewnianej architektury sakralnej regionu stanowi kościółek św. Marii Magdaleny w Kasinie Wielkiej - wzniesiony w 1678 r., odnowiony w 1760, konstrukcji zrębowej, kryty gontem, ze słupową wieżą i nieco węższą, oddzieloną daszkiem izbicą. 

Niewielką ilość wysokiej klasy zabytków w regionie zagórzańskim rekompensuje jego wspaniałe położenie na północnych stokach Gorców (znaczna jego część znajduje się na terenie utworzonego w 1981 r. Gorczańskiego Parku Narodowego). Mszana Górna, Lubomierz, Niedźwiedź czy Poręba Wielka to znane już w okresie dwudziestolecia międzywojennego miejscowości letniskowe. Znaleźć tu można wszystko, czego potrzeba do pełnego relaksu wypoczynku - malownicze pejzaże poprzecinane licznymi potokami, łagodne trasy spacerowe, ogromne połacie lasów... Malowniczości dodają piękne stare kapliczki, jakich zachowało się tu wyjątkowo wiele. W przysiółkach Mszany Górnej czy Poręby Wielkiej napotkać można jeszcze stare drewniane zagrody typowe dla wiejskiego budownictwa zagórzańskiego. W Niedźwiedziu zwraca uwagę ciekawa zabudowa centrum nawiązującego do charakteru małego miasteczka. W niewielkim ryneczku w kształcie trójkąta utworzonego przez drogi wylotowe do pobliskich dolin zwracają uwagę dwa domy z podcieniami, prawdopodobnie z XVIII lub początków XIX w. Obok na skwerku stoi pomnik Władysława Orkana, przeniesiony w 2000 roku z rynku w Nowym Targu. W 1992 roku spłonął XVII-wieczny drewniany kościółek, w którym ten największy piewca Gorców został ochrzczony - kryty gontem, otoczony okazałymi sobotami, z okazałą wieżą zwieńczoną cebulastym hełmem i późnorenesansowym ołtarzem pochodzącym z kościoła św. Anny w Krakowie - był jednym z najcenniejszych zabytków tego regionu. Rok później podobny los spotkał również XVIII-wieczny kościółek w pobliskiej Olszówce, którego wnętrza budziły podziw świetnie zachowanym późnobarokowym wyposażeniem, ścienną polichromią, a także XV-wiecznym obrazem z przedstawieniem św. Rodziny.
W przysiółku Zagronie nad Koninkami (stanowiącymi obecnie część Poręby Wielkiej) urodził się i spędził dużą część swego życia Władysław Orkan. Tu w 1908 roku postawił drewnianą willę, nawiązującą architekturą do modnego na przełomie wieków "stylu zakopiańskiego". Od 1973 roku "Orkanówka" jest filią Muzeum w Rabce.

Najdalej na zachód wysuniętą częścią regionu zagórzańskiego, gdzie dają się już zauważyć bardzo silne wpływy kultury podhalańskiej, są okolice Rabki. Już przed wojną Rabka była trzecim co do wielkości uzdrowiskiem w Polsce. Jego szybki rozwój nastąpił zwłaszcza po roku 1895, w którym Rabkę nabyła rodzina Kadenów. Powstało wtedy szereg stylowych willi i pensjonatów, z których część zachowała się do dziś. Jednakże najwspanialszym zabytkiem Rabki jest drewniany kościółek z 1606 roku - ze strzelistym, krytym gontem dachem i wysoką wieżą z nadwieszoną izbicą, zwieńczoną cebulastą kopułą (dostawiona w czasie przebudowy kościółka w latach 1744-78). W 1908 roku w pobliżu został postawiony nowy, okazały, neogotycki kościół. Od tego czasu drewniana świątynia przestała pełnić funkcje sakralne. W 1936 roku - spełniając niejako marzenie zmarłego 6 lat wcześniej Orkana - otwarto w niej muzeum regionalne poświęcone tradycji oraz kulturze materialnej i duchowej Zagórzan.
Tradycje zagórzańskie żywe są wciąż jeszcze w Rabie Niżnej, która po przez szereg lat należała do starostwa mszańskiego. Po kasacji dóbr królewskich po I rozbiorze Polski przeszła w ręce prywatne m.in. rodziny Chotomskich. Do nich należał wybudowany w I połowie XIX wieku nad brzegiem Raby okazały klasycystyczny dwór, który po remoncie w 1974 r. został zaadaptowany na ośrodek wypoczynkowy.
Ciekawym przykładem góralskiej architektury sakralnej jest drewniany kościółek św. Antoniego Padewskiego w Sieniawie, który został wybudowany w 1740 r. jako kaplica dworska. Konstrukcji zrębowej, otoczony sobotami, ze strzelistym gontowym dachem zwieńczonym sygnaturką, zawiera w swoim wnętrzu wiele unikalnych elementów wyposażenia - elementy gotyckich tryptyków, późnobarokowe ołtarze, XVIII-wieczne stacje Drogi Krzyżowej. Wokół stare lipy i jawory. Obok kościoła w okresie międzywojennym wzniesiono drewniany budynek w stylu podhalańskim z przeznaczeniem na dom ludowy.