ETNOGRAFIA

Unikatową informację o wyglądzie dawnego stroju orawskiego możemy znaleźć w XVII-wiecznym kościele w Orawce.
Jego wnętrze zdobi polichromia, której jednym z tematów jest ilustracja Dziesięciorga Przykazań (tzw. Biblia ubogich). Każdemu przykazaniu poświęcono jedno malowidło, a bohaterowie poszczególnych scen noszą stroje z okresu powstania malowideł (1711).Tradycyjny strój orawski bazował na miejscowych materiałach.

Orawski strój męski składał się z płóciennej koszuli, spodni szytych z sukna, kamizelki, czyli tzw. prucnika. Okrycie wierzchnie stanowiła gunia, a zimą kożuch. Spodnie wykonywano z białego sukna. Posiadały one dwa przypory, początkowo zdobione tylko skromną czarną wypustką, potem parzenicą w formie pętelkowych ozdób naszywanych z czarnego wełnianego sznurka lub taśmy. Młodzież nosiła spodnie z płótna lnianego. Pod koniec XIX w. rozpowszechniły się kamizelki (prucniki), szyte z wysokogatunkowego czarnego sukna fabrycznego. Były krótkie, miały prosty krój, a ozdobę stanowiły metalowe, często srebrne guzy lub porcelanowe białe guziki. Przody kamizelek u góry wykańczała wyłożona klapka, również zdobiona guziczkami. Okrycia wierzchnie - gunie - z ciemnobrązowego sukna zdobione były przy szyi i przy brzegach przodów barwnym haftem roślinno-geometrycznym. Zapinano gunię na jeden duży, ozdobny guz i zaczepiany o niego łańcuszek. Pod koniec XIX w. miejsce cuch zajęły różnego rodzaju kurtki i kabaty. Uzupełnieniem stroju były opaski, nieco skromniejsze od podhalańskich, przeważnie trzyklamrowe. W przeciwieństwie do swych sąsiadów - Podhalan czy Babiogórców - Orawiacy nie nosili na co dzień ciupag ani broni palnej. 

Strój kobiecy także początkowo bazował na lnianym płótnie, z którego szyto koszule - bogato marszczone pod szyją i przy rękawach - spódnice, halki, zapaski. Spódnice (tzw. suknie) początkowo były białe, potem upowszechniły się farbowane metodą batikowania na kolor granatowy, rzadziej czarny (tzw. tłoczeliny). Spódnice były szerokie, suto marszczone, zdobione naszywaną u dołu tasiemką. Z czasem używano płótna fabrycznego, zdobionego kilkoma rzędami czarnej taśmy lub koronki. Ciekawym elementem stroju panny młodej była spódnica szyta z białej cienkiej tkaniny, przypominającej gazę, nazywane fartuchem. Pod spódnicę kobiety ubierały spodnik (czasem trzy lub cztery naraz) - rodzaj halki wykańczanej ząbkami lub koronką. Spódnice przykrywano zapaskami (tzw. zapaśnice)- obszernymi, szerokimi, gęsto marszczonymi, czasem całkowicie zakrywającymi spódnicę. Wykonywano je z cienkiego białego lub czarnego płótna. Zniknęły ze stroju orawskiego na przełomie XIX i XX w. Najdłużej czarne zapaśnice nosiły starsze kobiety. Uzupełnieniem stroju był gorset z cienkiej wełnianej tkaniny lub tybetu, początkowo jednobarwnego lub w paseczki, z czasem w drobny kwiatowy wzór. W zimie kobiety nosiły kacabajki - szyte z sukna kurtki, zapinane na srebrne lub mosiężne guzy lub - podobnie jak mężczyźni - kożuchy. Były jasnobrązowe, zdobione aplikacją z białej, cienkiej skórki. 
Tradycyjny strój we wsiach polskiej Orawy był jeszcze dość powszechnie noszony w okresie międzywojennym. We wsiach graniczących z Podhalem już na początku XX wieku można zauważyć silne wpływy podhalańskie.

Tradycyjnymi zajęciami Orawian było pasterstwo oraz rzemiosła związane z pozyskiwaniem i przeróbką drewna. O mistrzostwie cieśli orawskich świadczyć może oryginalny typ budowli z tzw. wyżkami (rodzajem spichlerzy usytuowanych w części strychowej) i towarzyszącymi im przewyżcami - ganeczkami biegnącymi wzdłuż frontowej ściany pod okapem. Charakterystyczne są też na Orawie ozdobne nadokienniki, wykazujące wpływy stylu barokowego. Ciekawą grupę zawodową charakterystyczną dla Orawy stanowili handlarze płótnem, czyli płóciennicy. Dla wielu mieszkańców wsi płóciennictwo było podstawowym środkiem utrzymania. Docierali oni ze swoimi wyrobami daleko w głąb Austro-Węgier, ale także w rejony czarnomorskie i śródziemnomorskie.

Na terenie Orawy bardzo popularne było zdobnictwo tkanin techniką drukarską. W wielu miejscowościach (np. Lipnica Wielka i Mała, Orawka) jeszcze w XIX w. znajdowały się liczne ręczne drukarnie płócien. Stosowana tu technika polegała na odbijaniu na tkaninie nie farby, lecz warstwy izolacyjnej, której zadaniem było nie dopuszczenie barwnika do płótna. Innym, bardzo popularnym zajęciem było folowanie, czyli spilśnianie sukna w celu jego wzmocnienia i pogrubienia. Początkowo robiono to ręcznie, potem pojawiły się folusze mechaniczne. Jeszcze w okresie międzywojennym działały folusze w Orawce, a także w Podszklu (założony w 1920 r. przez Eugeniusza Możdżenia, do którego przywożono sukna z wielu okolicznych wsi).
Orawka była z kolei jednym z najważniejszych ośrodków garbarskich, stąd w dużej części pochodziły piękne orawskie kożuchy, serdaki, czapki.