Labirynt 2006 - Krzyżacy

Zakon Niemiecki przy szpitalu Najświętszej Marii Panny w Jerozolimie, powołany pod koniec XII w. w okresie wypraw krzyżowych, by opiekować się pielgrzymującymi do grobu Chrystusa w Jerozolimie, żyje w polskiej świadomości historycznej i politycznej przede wszystkim za sprawą państwa, jakie zbudował w sąsiedztwie Polski i częściowo na jej ziemiach. Państwo krzyżackie w Prusach wyrosło na bazie etosu rycerstwa chrześcijańskiego i tradycji wypraw krzyżowych, lecz Polakom kojarzy się głównie z przejęciem ziemi chełmińskiej i zagarnięciem Pomorza Gdańskiego, z wojennymi zmaganiami uwiecznionymi piórem Henryka Sienkiewicza oraz z hołdem złożonym na rynku krakowskim w 1525 roku przez Albrechta Hochenzollerna już jako władcę lenna świeckiego.
W mniejszym stopniu pamięta się o tym, iż stan posiadania zakonu nie ograniczał się do ziem pomorsko-pruskich, ale dotyczył także Inflant oraz rozproszonych posiadłości w Europie zachodniej. Skupianie uwagi na zaborczej ekspansywności państwa zakonnego osłabia pamięć o silnym rozwoju gospodarczym i rozwoju kultury umysłowej na jego ziemiach. Umyka także ze świadomości fakt, iż sekularyzacji uległa w 1525 r. pruska część Zakonu, a w 1561 r. jej część inflancka, zaś sama instytucja Zakonu krzyżackiego i jej posiadłości na Zachodzie przetrwały do dzisiaj, już w zmienionej formie działania.
Zorganizowane przez instytucję zakonną samodzielne państwo stanowiło w średniowiecznej Europie zjawisko wyjątkowe. To jednak, co stanowiło o jego sile oraz uzasadniało rację bytu stało się u progu XVI w. przeżytkiem i legło u podstaw rozkładu. Dał temu wyraz Marcin Luter w swoim liście do braci zakonnych w 1523 r.: Wasz zakon jest naprawdę osobliwym zakonem, najbardziej zaś z tego powodu, iż został on założony dla prowadzenia walki z niewiernymi i z tego powodu musi posługiwać się mieczem świeckim i być świeckim, ale równocześnie winien także być zakonem duchownym, przysięgać powściągliwość cielesną, ubóstwo i posłuszeństwo i w ogóle zachowywać się jak inni mnisi. Jak to się wszystko razem rymuje, poucza nas aż nadto dobrze doświadczenie codzienne i rozsądek.
Silna organizacja Państwowa w końcu upadła, ale, paradoksalnie, pozwoliło to Zakonowi powrócić do jego pierwotnych obowiązków religijnych i częściowo rycerskich.

Lidia Korczak

         PROGRAM          

 KRZYŻACY  – otwarcie spotkania
prowadzenie: dr Lidia Korczak (Uniwersytet Jagielloński)

 IDEOLOGIA ZAKONÓW RYCERSKICH W ŚREDNIOWIECZU
wykład: dr Janusz Trupinda, dyrektor ds. naukowych Muzeum Zamkowego w Malborku

  PRZESZŁOŚĆ I TERAŹNIEJSZOŚĆ ZAKONU KRZYŻACKIEGO
wykład: Prof. Dr. Dr. h. c. Udo Arnold (Uniwersytet Bonn)

SIGMA ET MIRACULA
spektakl historyczny oparty na tekstach XIV-wiecznej kroniki Piotra z Dusburga
reżyseria: Maria Molenda
muzyka: Stanisław Welanyk, Tomasz Welanyk
wykonawcy: Marta Trybulec, Jan Kochanowski, Paweł Sanakiewicz, Karolina Fortuna, Weronika Gogola, Paulina Nicolaou, Szkoła Fechtunku ARAMIS

 POKAZ WALK RYCERSKICH
Ostródzka Grupa Rekonstrukcji Historycznych
Bractwo Rycerskie Kasztelani Sandeckiej

 KONCERT ŚREDNIOWIECZNEJ POLSKIEJ I NIEMIECKIEJ MUZYKI SAKRALNEJ
Zespół Muzyki Dawnej DEKAMERON