1835
zdjęcia do książki: Marian Curzydło
wydawca: Małopolska Fundacja Muzeum Sztuki Współczesnej
Na wydarzenie wstęp wolny.
Malowanie obrazów to jest przygotowywanie sobie przestrzeni, w której będziemy musieli żyć po śmierci, to jest budowanie sobie mieszkania. Jeśli nie kochasz tego, co malujesz, to szkoda czasu.
Jerzy Nowosielski
Jerzy Nowosielski był artystą, dla którego formułowanie sądów dotyczących malarstwa, wiary i metafizyki było chlebem powszednim a zwątpienie, ból i rozczarowanie światem stanowiły podobnie intensywny przedmiot przeżywania jak lektura Biblii i innych natchnionych tekstów. Był też twórcą, dla którego sztuka zamykała się w bardzo określonym systemie wartości, dla którego intelektualne dociekania i tłumaczenie świata na gruncie filozoficzno-teologicznym były nieodzownym atrybutem świadomego twórcy.
AUTORZY:
Teksty:
Krystyna Czerni – krytyk i historyk sztuki. Na stałe związana z Instytutem Historii Sztuki UJ, zajmuje się sztuką polską XIX i XX wieku oraz problemami sztuki sakralnej. Publikowała w wielu periodykach kulturalnych, fachowych czasopismach i katalogach wystaw. Wydała m.in. Nie tylko o sztuce (1993), Rezerwat sztuki (2000), Kantor – malarstwo, teatr. Przewodnik po twórczości artysty (2003), Nowosielski (2006), Nietoperz w świątyni, Biografia Jerzego Nowosielskiego (2011), Tadeusz Kantor. Spacer po linie (2015).
Fotografie:
Marian Curzydło – fotograf, członek Związku Polskich Artystów Fotografików. Twórca nie tylko fotografii, ale także projektów i grafik do tysięcy publikacji – od pojedynczych fotografii produktu, przez wielostronicowe katalogi, plakaty, kalendarze aż po billboardy. Poza czysto komercyjnymi pracami fotograficznymi jest autorem eksperymentalnych projektów fotografii artystycznej. Autor kilku indywidualnych wystaw fotograficznych w kraju i za granicą. Jego prace znajdują się m.in. w zbiorach Muzeum Historii Fotografii w Krakowie.
Wydawca:
Małopolska Fundacja Muzeum Sztuki Współczesnej
Wydawnictwo o sakralnych realizacjach Jerzego Nowosielskiego – zrealizowanych na terenach obecnej Małopolski – powstało z potrzeby dokumentacji, popularyzacji i konieczności otoczenia opieką tych dzieł.
Twórczość Nowosielskiego stanowi przykład wielokulturowego dziedzictwa Rzeczypospolitej. Sztuka sakralna tego artysty nie doczekała się dotąd rzetelnej dokumentacji i interpretacji. Malarstwo „świeckie”, z obszaru "profanum" tego artysty, dokumentowane jest przez Muzeum Narodowe i Fundację Nowosielskich, jest opisane i zinwentaryzowane. Dotychczasowe opracowania nie obejmują jednak sztuki sakralnej, funkcjonującej poza zainteresowaniem badaczy i poza kontrolą państwowych instytucji. W rezultacie tych zaniedbań – konkretne obiekty ulegają stopniowej degradacji i zniszczeniu.
Przygotowanie kompletnej monografii realizacji sakralnych Jerzego Nowosielskiego, miejmy nadzieję, pozwoli na skuteczniejsze objęcie ich opieką naukową i konserwatorską. Przyczyni się także do popularyzacji ważnego zjawiska w historii polskiej sztuki współczesnej. Fakt, że dorobek malarza tej miary w zakresie sztuki religijnej, nie doczekał się dotąd solidnej monografii i interpretacji, jest ogromnym zaniedbaniem. Celem projektu jest właśnie wypełnienie tej luki.
Jak pisano w recenzjach książek o tym artyście, wydanych w ostatnich latach przez ZNAK, Nowosielski to „artysta, który zmienił na zawsze oblicze polskiej sztuki i wywiera wpływ na kolejne pokolenia twórców. Człowiek pomnik, ale z wszelkimi słabościami i bolesnymi rozdarciami. Ecce homo: Nowosielski”. Dlatego naszym obowiązkiem jest dokumentowanie jego pełnej spuścizny.
Sztuka monumentalna Jerzego Nowosielskiego jest ewenementem na skalę europejską. W dziele aranżacji wnętrz sakralnych Nowosielski jest spadkobiercą tradycji przełomu wieków: związanej także z Krakowem sztuki wielkich wizjonerów, „reżyserów przestrzeni” i architektów religijnej wyobraźni: Jana Matejki, Stanisława Wyspiańskiego, Józefa Mehoffera. Krakowski artysta jest jedynym europejskim malarzem, który z sukcesem odnowił kanoniczną konwencję ikony, łącząc tradycję ikonopisania z najcenniejszymi zdobyczami XX-wiecznej awangardy.
Dla współczesnej świadomości kulturowej szczególne znaczenie ma fakt, że Nowosielski – artysta o polsko-ukraińskich korzeniach – w swojej sztuce sakralnej nawiązywał do bogatego, wielokulturowego dziedzictwa Rzeczypospolitej: tradycji ikony galicyjskiej, sztuki łemkowskiej, malarstwa tablicowego, a także do tradycji pierwszych wieków chrześcijaństwa i kultury Starożytnych Kościołów Wschodnich – obrządku koptyjskiego, syriackiego, ormiańskiego. Wychowanie w tradycji Kościoła Wschodniego, nowicjat w studyckiej Ławrze św. Jana Chrzciciela pod Lwowem i nauka w tamtejszej szkole pisania ikon oraz głębokie i wszechstronne wykształcenie teologiczne pozwoliły Nowosielskiemu na sformułowanie oryginalnej, odważnej ikonografii, uderzającej swoją odmiennością i powagą. Ikony Nowosielskiego są próbą przewartościowania i wzbogacenia wielowiekowej tradycji sztuki sakralnej Kościoła Wschodniego. Są przykładem polsko-ukraińskiego dziedzictwa kulturowego świadczącego o niezwykłym bogactwie i potencjale ukrytym w tradycji i historii tej części Europy.
Realizacje Jerzego Nowosielskiego tworzone dla potrzeb liturgicznych są ewenementem na skalę międzynarodową, i jako takie z pewnością zasłużyły na kompletną dokumentację i pogłębioną analizę. Wydarzenia ostatnich dni i miesięcy, potwierdzają, że twórczość Jerzego Nowosielskiego nadal bywa niedoceniana, niezrozumiana a przez to skazana na decyzje nieświadomych zarządców, właścicieli i opiekunów dzieł tego artysty, często niewłaściwe i nieodwracalne, przyczyniające się do zniszczeń, zamalowań (przykład polichromii w Olszynach), czy likwidacji przestrzeni zaprojektowanych w całości przez tego krakowskiego Mistrza (kaplica Fundacji św. Włodzimierza w Krakowie).
Spis treści:
1. Mnich w środku Krakowa. Jerzy Nowosielski i tradycje sztuki wschodniej na ziemiach Małopolski
2. Obrazy Jerzego Nowosielskiego w zbiorach publicznych – Kraków i Małopolska
3. Polichromia w kościele pw. Podwyższenia Krzyża Świętego w Zbylitowskiej Górze (1956–1957)
4. Polichromia w kościele pw. Imienia NMP w Olszynach (1956–1957)
5. Polichromia w kościele pw. św. Bartłomieja Apostoła w Jerzmanowicach (1960–1961)
6. Ikony w kaplicy ss. Jadwiżanek w Krakowie (1960–1991)
7. Ikony dla opactwa oo. Benedyktynów w Tyńcu (1962–1976)
8. Ikonostas do kaplicy w kościele oo. Dominikanów pw. Świętej Trójcy w Krakowie (1966)
9. Ikony i polichromia w cerkwi prawosławnej pw. Zaśnięcia NMP w Krakowie (1966–1992)
10. Ikony dla cerkwi greckokatolickiej w Krakowie (1972–1998)
11. Mandylion do Kaplicy Trzeciego Upadku w Zubrzycy Górnej (1972)
12. Wystrój kościoła oo. Franciszkanów-Reformatów pw. Niepokalanego Poczęcia NMP w Krakowie (1977–1978)
13. Ikony do kaplicy ss. Oblatek Serca Jezusa w Tyńcu (1990)
14. Kaplica pw. św. św. Borysa i Gleba Fundacji św. Włodzimierza w Krakowie (1995)
15. Polichromia refektarza i witraże w cerkwi prawosławnej pw. Zaśnięcia NMP w Krakowie (1995–1997)
16. Niezrealizowane projekty i zniszczone realizacje sakralne w Małopolsce
17. Testament Jerzego Nowosielskiego
