Młodą publiczność w operze trzeba sobie wychowywać

Podczas konferencji eksperci wygłaszali prelekcje m.in. na temat popularyzacji oraz promocji wydarzeń operowych i muzycznych, ze szczególnym uwzględnieniem dzieci i młodzieży. Organizatorem sesji było Małopolskie Centrum Kultury SOKÓŁ, partnerzy zagraniczni to: Stowarzyszenie Opera Europa z siedzibą w Brukseli, Štátne Divadlo Košice (Państwowy Teatr) w Koszycach (Słowacja), Národni Divadlo Moravskoslezské (Narodowy Teatr Morawskośląski) w Ostrawie (Czechy), partnerzy z Małopolski: Opera Krakowska, Centrum Kultury Mościce, Centrum Paderewskiego w Tarnowie-Kąśnej Dolnej, Centrum Kultury w Krynicy-Zdroju.
W pierwszym dniu uczestników forum powitał dyrektor Antoni Malczak, który przybliżył działalność MCK SOKÓŁ. Kierownik działu sztuki profesjonalnej MCK Liliana Olech zapoznała gości z założeniami projektu „Młoda publiczność W operze – przystąpienie Małopolskiego Centrum Kultury SOKÓŁ do organizacji Opera Europa”, który jest realizowany od roku 2011. Na temat udziału młodych widzów w spektaklach w Operze Krakowskiej mówił Wojciech Graniczewski – reżyser, autor scenariuszy, a swój wykład zobrazował fragmentami widowisk: „Halka”, „Mały Lord” i „Księga lasu”. Barbara Orzechowska z Krakowskiego Biura Festiwalowego zaprezentowała działalność tej instytucji, główny akcent kładąc na festiwal OPERA RARA. Swoimi refleksjami na temat sposobów pozyskiwania młodych odbiorców spektakli muzycznych podzielił się Peter Himič z Państwowego Teatru w Koszycach na Słowacji. Wieczorem uczestnicy seminarium obejrzeli retransmisje spektakli: „Gieselle” (balet z Teatru Maryjskiego w Petersburgu) i „Lucrezia Borgia” Gaetano Donizettiego (z English National Opera w Londynie) (w ramach Europejskich Dni Operowych).
Nazajutrz na temat tych przedstawień odbyła się ciekawa dyskusja. Nasi goście zasadniczo uważają, że technika 3D dobrze służy uatrakcyjnieniu przekazu spektakli muzycznych i teatralnych. To było poza dyskusją. Spierali się natomiast o realizację opery Donizettiego. Jedni uważali, że jest to znakomita wersja, inni byli zdania wręcz przeciwnego. Dyskusyjna była też sprawa języka. Większość uważa, że jednak powinno się zachowywać język oryginału libretta (włoski), a tymczasem w Londynie śpiewano poszczególne partie po angielsku. Wszyscy podkreślili jedno: takie retransmisje i transmisje spektakli z różnych zakątków świata i pokazanie ich na wielkim kinowym ekranie to jest doskonała oferta dla ludzi, którzy z różnych względów nie mogą sobie pozwolić na wyjazd do najsłynniejszych muzycznych teatrów na świecie.
Zofia Dowjat, organizatorka akcji edukacyjnych i koordynator produkcji oper dla dzieci w Teatrze Wielkim w Poznaniu, w swoim referacie przedstawiła rozległe działania edukacyjne wielkopolskiej placówki na rzecz młodych widzów. To jest bardzo ważna sprawa, żeby – po pierwsze zachęcić ich do przychodzenia na spektakle, a po drugie – żeby starać się ich niejako nauczyć i wychować do odbioru tej trudnej przecież sztuki.
Furorę swoim wystąpieniem zrobiła Valerie Hendrychová z Narodowego Morawsko-Śląskiego Teatru w Ostrawie (Národni Divadlo Moravskozlezské). Przedstawiciele MCK SOKÓŁ jesienią 2011 r. przebywali w Ostrawie (Czechy), gdzie zostali zaproszeni przez dyrekcję placówki noszącej imię Antonina Dworzaka. Wizyta miała związek z realizowanym  projektem „Młoda publiczność w operze. Przystąpienie MCK SOKÓŁ do organizacji Opera Europa”. Ostrawianie chętnie angażują do spektakli świetnych śpiewaków ze Słowacji, Włoch, a także z Polski (stale pojawiają się na scenie m.in. Agnieszka Bochenek-Osiecka, Bogdan Kurowski, a także znany z występów w MCK SOKÓŁ Luciano Mastro).
Valerie Hendrychová opowiedziała o organizacji Europejskich Dni Opery w roku 2011 i 2012. Czesi główny nacisk położyli na pracę z dziećmi i młodzieżą, poprzez prowadzenie specjalnych warsztatów, letniej szkoły dla pedagogów oraz studia operowego. Realizują pionierski program edukacji operowej dla młodych widzów (jedyny taki w Czechach), współpracując w tej dziedzinie z Anglikami z Londynu. Uczestnicy sądeckiego seminarium z uznaniem wyrażali się o tym przedsięwzięciu ostrawian. Pytali o wiele szczegółów. Anna Sapiego z Teatru Wielkiego - Opery Narodowej w zaprezentowała podobny program realizowany w stolicy. Podkreśliła, że choć w TW nie ma specjalnego działu edukacji, to jednak dzięki zaangażowaniu pracowników – pasjonatów – zakrojone na duża skalę działania są prowadzone i przynoszą coraz lepsze skutki.
Wtorkowe obrady zakończył Nicholas Payne, dyrektor OPERA EUROPA (wcześniej pracował m.in. w Royal House Covent Garden i English National Opera w Londynie, Welsh National Opera, Opera North w Leeds). Mówił sporo o celach, które przyświecają organizacji, którą kieruje. OPERA EUROPA z siedzibą w Brukseli, zrzesza teatry operowe, festiwale operowe oraz instytucje kultury, zajmujące się sztuką operową. Skupia ponad 120 członków z 36 krajów, w tym także poza Europą. Jej misją jest wzmocnienie instytucji zajmujących się sztuką operową za pomocą wzajemnego wsparcia i działań zbiorowych. OPERA EUROPA chce być najbardziej reprezentatywnym i wpływowym forum współpracy pomiędzy wszystkimi europejskimi instytucjami zajmującymi się sztuką operową we wszystkich aspektach ich pracy. Opowiedział o swoich doświadczeniach, o organizacji Europejskich Dni Operowych. Wypowiedział wiele miłych słów pod adresem MCK SOKÓŁ, dyrektora Antoniego Malczaka i Liliany Olech, chwaląc organizację konferencji i realizację projektu „Młoda publiczność w operze”.
W środę z interesująca prelekcją wystąpiła Marzena Wiśniak z  Filharmonii Łódzka im. Artura Rubinsteina. Także tam podejmuje się wiele inicjatyw zmierzających do zachęcenia młodych do na odwiedzania tej instytucji, do świadomego uczestnictwa w koncertach. Sławomir Pietras, niegdyś dyrektor  kilku polskich teatrów operowych i festiwali, w swoim stylu włożył kij w mrowisku, zastanawiając się, czy w ogóle warto dyskutować na temat tego, czy opera jest w Polsce popularna? Jego zdaniem – nie jest, bowiem zaledwie 4 proc. ankietowanych respondentów deklaruje, że bywa na spektaklach. Trzeba jednak podejmować jak najwięcej starań, by tę sytuację choć trochę zmienić.
Do tego nawiązywała w swoim wystąpieniu Monika Brzegowska z Krakowa, która  mówiła o popularyzacja opery przez internet na przykładzie naszej strony www.operalnia.pl. Opowiadała o swoim doświadczeniach, które zdobyła podczas spotkań z uczniami sądeckich i krakowskich szkół. Ich wiedza na temat opery jest bardza słaba. Jednocześnie – kiedy się ich zainteresuje ciekawą formą lekcji – to młodzi ludzie chętnie chłoną informacje na ten temat. Jej zdaniem szkoły, choć z założenia mają w programach wiadomości dotyczącej muzyki, w małym stopniu przekazują je dzieciom i młodzieży. Jedną z przyczyn jest likwidacja dwóch przedmiotów: wychowania muzycznego i wychowania plastycznego i połączenie ich jednym mianownikiem: wiedza o kulturze.

 Konferencję podsumowała Katarzyna Woźniak, która przypomniała najważniejsze założenia poszczególnych wykładów i głosów w dyskusjach. Generalny wniosek, który wypływa z konferencji jest taki: teatry muzyczne, filharmonie i placówki kultury powinno w większym stopniu stawiać na sferę edukacji młodej publiczności. Trzeba najpierw edukować nauczycieli, a później – ich podopiecznych. Zaprezentowane przez uczestników forum realizowane od kilku lat projekty dowodzą, że jest się na kim wzorować. Taka wymiana doświadczeń w tej dziedzinie jest jak najbardziej wskazana. Dlatego warto w przyszłości organizować kolejne tego typu spotkania.

Prezentacja na temat strony www.operalnia.pl

Fot. PG