Małopolska Źródłem Tradycji

 

Projekt jest nawiązaniem do Ogólnopolskiej Akcji Zbierania Folkloru Muzycznego, która odbywała się w latach 1950-1954 na terenie całego kraju. Po ponad połowie wieku zostaną przeprowadzone badania terenowe, mające na celu dokumentację i archiwizację aktualnego stanu zachowania tradycyjnej kultury ludowej na terenie całej Małopolski. Grupa 50 badaczy terenowych (m.in. absolwentów czterech edycji Studium Folklorystycznego) wyruszy w teren. Opracowane przez specjalistów kwestionariusze z zakresu etnografii, etnomuzykologii, dialektologii i choreografii pomogą dogłębnie i fachowo przebadać dany region. Wyniki tych badań (transkrypcje, nagrania audio i video, fotografie) zostaną poddane ocenie merytorycznej specjalistów z danej dziedziny. Zgromadzony materiał zostanie zarchiwizowany i zdigitalizowany w zbiorach Małopolskiego Centrum Kultury SOKÓŁ w Nowy Sączu. Posłuży on jako pomoc merytoryczna w działaniach dotyczących promocji dziedzictwa niematerialnego prowadzonych w ramach projektu. W ramach NAZF planuje się przeprowadzenie  ok. 1 000 wywiadów w terenie.

 

 

 

W ramach działania zaplanowano organizację naukowych obozów terenowych z zakresu etnografii, etnomuzykologii, etnochoreologii oraz dialektologii. Badania terenowe prowadzone będą we współpracy z uczelniami wyższymi z terenu całego kraju w formie obozów studenckich organizowanych na terenie Małopolski. Szczególny nacisk położony będzie na penetrację terenów o najuboższej dokumentacji. Zebrany w ramach obozów materiał, dokumentujący aktualny stan kultury ludowej w regionie, zostanie opracowany przez ekspertów poszczególnych dziedzin oraz zarchiwizowany i zdigitalizowany w zbiorach Małopolskiego Centrum Kultury SOKÓŁ w Nowym Sączu. Posłuży on jako pomoc merytoryczna w działaniach dotyczących promocji dziedzictwa niematerialnego prowadzonych w ramach projektu, a także w pracy animatorów kultury oraz instruktorów zespołów regionalnych działających na terenie całego kraju. W ramach działania odbędzie się 12 obozów terenowych.

 

 

           

 

W ramach działania zostanie wydany 10 tomowy album, który ukaże urodę, bogactwo i różnorodność tradycyjnych strojów chłopskich, noszonych niegdyś we wsiach od Krakowa po Zakopane, od Zawoi po Gorlice.

 

Album będzie posiadał znamiona encyklopedii ubiorów dawnej wsi małopolskiej w odniesieniu do różnych grup wiekowych, stanów oraz sytuacji życia wiejskiego (codziennego oraz świątecznego). Materiały źródłowe pochodzić będą ze zbiorów archiwalnych m.in. Muzeum Etnograficznego w Krakowie, Muzeum Okręgowego w Nowym Sączu, Muzeum Etnograficznego w Tarnowie, z izb regionalnych w terenie, zbiorów prywatnych oraz kwerend i archiwum MCK SOKÓŁ. Prezentacje albumowe wieńczyć będą fotografie egzemplarzy współczesnych strojów będących w posiadaniu zespołów regionalnych bądź w dyspozycji ośrodków kultury. Nad albumem pracować będzie zespół redakcyjny składający się z wybitnych specjalistów z zakresu etnografii, historii oraz regionaliści.

 

Album będzie miał ogromną wartość edukacyjną i dokumentacyjną ze względu na przekrojowość i dogłębność prezentowanych treści.  Jego celem jest dokumentacja i promocja różnorodności regionalnej kilkunastu grup etnograficznych województwa, z których każda jest niepowtarzalna i wyjątkowa.

 

W świetle natłoków współczesnych trendów poddających strój nieustannym przemianom wskazanie dobrego kierunku i wzorca ma pierwszorzędne znaczenie dla zachowania tradycji a co za tym idzie ubioru dawnej wsi małopolskiej. Album będzie ogniwem łączącym tradycję i teraźniejszość oraz będzie materiałem edukacyjnym dla współczesnych nosicieli strojów ludowych.

 

 

 

Projekt obejmuje wydanie trzech dwupłytowych albumów audiowizualnych stanowiących, wraz z broszurą zawierającą charakterystykę etnograficzną regionu, kompendium wiedzy o tradycyjnej kulturze ludowej każdego z trzech podstawowych regionów etnograficznych Małopolski: Górale Podhalańscy, Krakowiacy, Lachy. Albumy będą zawierać film (ok. 60 min.) ilustrujący wszystkie elementy tradycyjnej kultury ludowej oraz książeczkę z opisem etnograficznym danego regionu. . Na płytach znajdą się archiwalne oraz współczesne nagrania. Jest to przedsięwzięcie dokumentacyjne i edukacyjne skierowane do uczniów oraz lokalnych liderów ruchu regionalnego: nauczycieli, instruktorów, animatorów kultury chcących pogłębić wiedzę na temat różnorodnych aspektów tradycyjnej kultury ludowej. Wydawnictwo przekazane zostanie do wszystkich placówek oświatowych i instytucji kultury w Małopolsce.

 

Dziedzictwo kulturowe, jako spuścizna dorobku kulturowego minionych pokoleń to istotny element wiedzy, w którą powinien być wyposażony świadomy swej tożsamości mieszkaniec Małopolski. Ma to niezwykłe znaczenie w postępującym procesie unifikacji, i przyczynia się do utwierdzenia własnej tożsamości lokalnej. Nakład łączny albumu z filmem: 16 500 szt. (po 5 500 szt. dla każdego regionu etnograficznego).

 

 

DOOKOŁA ŚWIATA Z DZIECMI GÓR wydawnictwo autorstwa Marzanny Raińskiej jest zwieńczeniem 25 letniego dorobku Międzynarodowego Festiwalu Dziecięcych Zespołów Regionalnych ŚWIĘTO DZIECI GÓR organizowanego w Nowym Sączu od 1992 roku. W albumie wykorzystano bogaty zbiór fotografii z archiwum MCK SOKÓŁ dokumentujący wszystkie wydarzenia związane z festiwalem.

 

Wznowienie 3 wydawnictw z zakresu kultury ludowej ze względu na ogromne zapotrzebowanie wśród instruktorów i animatorów amatorskiego ruchu regionalnego na literaturę zajmującą się regionalnym dziedzictwem kulturowym:

 

PIEŚNI POGÓRZA to zbiór ponad 40 pieśni zarejestrowanych podczas wywiadu terenowego ze śpiewaczką ludową Emilią Czeluśniak z Wójtowej (ur. 1933, zm. 2015), wielokrotną uczestniczką oraz laureatką konkursu DRUZBACKA w Podegrodziu oraz SABAŁOWE BAJANIA w Bukowinie Tatrzańskiej. Wydawnictwo zawierać będzie płytę CD z wybranymi nagraniami archiwalnymi śpiewaczki.

 

 

 

Niezwykle ważną sprawą, dla zachowania i trwałości dziedzictwa kulturowego Małopolski jest dokumentacja wszelkich jego przejawów, szczególnie w zakresie kultury ludowej.  Działalność na tym polu prowadzi Małopolskie Centrum Kultury SOKÓŁ od lat siedemdziesiątych ubiegłego wieku. W chwili obecnej dysponuje imponującymi, często już unikatowymi materiałami źródłowymi dotyczącymi muzyki ludowej, tańca regionalnego, obrzędów i zwyczajów, tradycyjnego śpiewu, gawęd i opowiadań ludowych.

 

Nagrania dokumentalne audio i video realizowane były i są nie tylko podczas konkursów, przeglądów, czy festiwali, ale również w trakcie badań terenowych prowadzonych przez wyspecjalizowaną kadrę MCK SOKÓŁ. Zbiory archiwalne gromadzą wyniki tych prac – nagrane, spisane i opracowane wywiady prowadzone z twórcami, muzykami ludowymi, osobami najstarszego pokolenia.

 

W ramach prowadzonej dokumentacji rejestrowane są także wywiady z zasłużonymi w różnych dziedzinach kultury ludowej działaczami regionalnymi. Równocześnie archiwizowane są kwestionariusze do badań o różnorodnej tematyce oraz prace dyplomowe studentów wszystkich czterech edycji prowadzonego przez MCK SOKÓŁ Studium Folklorystycznego. W zasobach znajdują się ponadto negatywy, diapozytywy oraz fotografie analogowe i cyfrowe dokumentujące sztukę ludową, sylwetki twórców, muzyków, śpiewaków, tancerzy ludowych, muzyk, grup obrzędowych, teatrów regionalnych oraz zespołów folklorystycznych z terenu całej Małopolski.

 

W statystycznym ujęciu archiwum instytucji gromadzi ok. tysiąca wywiadów terenowych (etnograficznych i etnomuzycznych), ok. 6 tys. zdjęć analogowych i ponad 110 tys. zdjęć cyfrowych. Kolekcja sukcesywnie digitalizowanych materiałów audio-video składa się z ok. 3300 godzin nagrań (ok. 900 dźwiękowych, ok. 2400 filmowych). Wybrane archiwalia to często jedyne zachowane egzemplarze ukazujące dany rodzaj twórczości lub osobę twórcy. Ten zarchiwizowany materiał o niezwykle cennym walorze edukacyjnym wykorzystywany jest nie tylko przez studentów różnych uczelni do swoich prac dyplomowych, ale przede wszystkim służy jako podstawa repertuarowa dla szeroko pojętego ruchu regionalnego oraz materiał źródłowy  w działalności edukacyjnej naszej instytucji.

 

Osobnym działem archiwum MCK SOKOŁ, niezwykle istotnym a dotychczas niezdigitalizowanym jest archiwum piśmienne w postaci wywiadów terenowych z zakresu kultury ludowej (min. obrzędowość, zwyczaje, taniec, muzyka), prace semestralne i dyplomowe studentów – słuchaczy czterech edycji studium folklorystycznego oraz prace licencjackie i magisterskie napisane przez osoby korzystające ze źródeł archiwum MCK SOKÓŁ. Cytowane zbiory piśmienne są jedynymi, pojedynczymi egzemplarzami pisanymi odręcznie lub w formie maszynopisu, niejednokrotnie z utleniającym się i zanikającym tuszem (ołówkiem) co może spowodować w niedługim czasie utratę wartościowych informacji źródłowym z zakresu kultury ludowej zebranych na przestrzeni 40 lat na terenie całego województwa Małopolskiego.

 

Priorytetowym działaniem w zakresie ochrony niematerialnego dziedzictwa regionu jest obecnie digitalizacja cytowanych zbiorów. W archiwum MCK SOKÓŁ na zdigitalizowanie czeka tysiące fotografii, negatywów, wywiadów oraz innych materiałów.

 

 

etnoZAGRODA – interaktywną mapą regionów etnograficznych Małopolski to portal internetowy powstały w 2014 roku, umożliwiający szybki i powszechny dostęp do wiedzy z zakresu szeroko pojętej kultury ludowej wszystkich regionów etnograficznych województwa małopolskiego. Odwiedzający go użytkownicy mają możliwość zapoznania się min. z tradycyjnymi strojami, muzyką, tańcem jak i obrzędowości grup Górali, Lachów i Krakowiaków.

 

Nowatorski pomysł w formie platformy edukacyjnej i informacyjnej ułatwia szerokiemu gronu odbiorców dotarcie do usystematyzowanych i zgromadzonych w jednym miejscu wiadomości z zakresu szeroko pojętej kultury ludowej regionów etnograficznych Małopolski.

 

Poza szczególną wartością zgromadzonych treści, komentarzy specjalistów poszczególnych dziedzin folkloru, merytoryczną wartością strony, istotną rolę gwarantującą sukces w realizacji założonych celów (edukacyjna i informacyjna rola projektu ze szczególnym ukierunkowaniem na dzieci i młodzież) odgrywa przemyślana i dopracowana w każdym szczególe szata graficzna wychodząca naprzeciw oczekiwaniom współczesnego odbiorcy. W swej innowacyjnej formie jest swego rodzaju magnesem, przyciągającym i w dużej mierze decydującym o potrzebie i chęci korzystania z portalu. Uwzględniając realia dnia dzisiejszego, natłok i mnogość informacji zwłaszcza w sieci internetowej, takie podejście do problematyki edukacji, uwrażliwiania na piękno naszego najbliższego otoczenia w kontekście wartości dziedzictwa naszych przodków staje się wręcz koniecznym i szczególnie ważnym. W końcowym efekcie użytkownik w przyjemny, ciekawy, komfortowy sposób „wyposażony” zostanie w kompletny, wybrany zasób wiedzy.

 

Mapa pomaga w wyborze tego, co wartościowe i piękne a także promować najcenniejsze zjawiska kultury regionu.

 

etnoZAGRODA uzupełniana będzie zdigitalizowanymi materiałami ze zbiorów biblioteki i archiwum MCK SOKÓŁ oraz materiałami zebranymi w formie wywiadów terenowych realizowanych podczas Nowej Akcji Zbierania Folkloru oraz Naukowych Obozów Etnograficznych będących częścią projektu.

 

 

 

Projekt sfinansowany z Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Małopolskiego na lata 2014-2020